Trái phiếu xanh là gì? Giải pháp phát triển trái phiếu xanh

Trái phiếu xanh là gì? Giải pháp phát triển trái phiếu xanh như thế nào? Trần Trí Dũng sẽ hướng dẫn bạn đọc giải đáp thắc mắc trong bài viết!

Trái phiếu xanh là gì?

Trái phiếu xanh còn được gọi là Green Bond Principles – GBP. Nó là một loại trái phiếu được phát hành bởi Chính phủ, chính quyền địa phương hoặc doanh nghiệp. GBP nhằm huy động vốn cho các dự án mang lại lợi ích cho môi trường. Các dự án này có thể bao gồm:

• Phát triển năng lượng tái tạo
• Xây dựng công trình tiết kiệm năng lượng
• Xử lý ô nhiễm môi trường
• Bảo vệ rừng, và nhiều hơn nữa.

Số tiền thu được từ việc phát hành trái phiếu xanh sẽ được sử dụng. Nó nhằm tài trợ cho các dự án xanh đã được chọn lọc và đánh giá kỹ lưỡng. Việc đầu tư vào trái phiếu xanh là một cách hữu hiệu. Các nhà đầu tư đóng góp vào việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Đồng thời nhận được lợi nhuận từ khoản đầu tư của họ.

Các loại trái phiếu xanh

Theo ICMA, trên thế giới hiện có 4 loại trái phiếu xanh cơ bản sau:

• Trái phiếu sử dụng tiền thu được theo tiêu chuẩn xanh
• Trái phiếu doanh thu xanh
• Trái phiếu dự án
• Trái phiếu xanh có đảm bảo.

Nhìn chung, trái phiếu xanh được xác định bởi hai đặc điểm chính:

(1) Nguồn vốn huy động từ việc phát hành trái phiếu. Nó được dành riêng cho các dự án có ảnh hưởng tích cực đối với môi trường. Nó thường kết nối với lợi ích xã hội.

(2) Cung cấp sự minh bạch và công khai rõ ràng về việc quản lý nguồn vốn. Vốn này thu được từ việc phát hành trái phiếu.

Tóm lại, trái phiếu xanh có cấu trúc tương tự như trái phiếu thông thường. Nhưng với rủi ro/lợi ích tương đương và tuân thủ các quy trình phát hành tương tự. Nguồn vốn từ phát hành trái phiếu xanh được sử dụng cho nhiều dự án về khí hậu, môi trường.

Nguyên tắc trái phiếu xanh

Để thúc đẩy tính liêm chính và minh bạch trên thị trường trái phiếu xanh. Hiệp hội Thị trường Vốn Quốc tế (ICMA) đã giới thiệu Nguyên tắc trái phiếu Xanh. Đó là một quy trình tự nguyện cung cấp hướng dẫn. Nó giúp các tổ chức phát hành hiểu về các thành phần chính để phát hành trái phiếu xanh. Các tổ chức phát hành có ý định phát hành trái phiếu xanh phải xây dựng khuôn khổ trái phiếu xanh. Khuôn khổ này phải phù hợp với 4 thành phần sau. Như được quy định trong Nguyên tắc Trái phiếu Xanh.

Sử dụng tiền thu được

Về cốt lõi, điều bắt buộc là số tiền thu được (quỹ liên quan) của trái phiếu xanh. Nó phải được sử dụng để tài trợ hoặc tái cấp vốn cho các dự án xanh. Nguyên tắc trái phiếu Xanh xác định rõ ràng các danh mục đủ điều kiện. Điều kiện cần để các dự án có thể được gắn nhãn xanh. Những dự án này sẽ đóng góp vào các mục tiêu môi trường như:

• Giảm thiểu biến đổi khí hậu
• Bảo tồn tài nguyên thiên nhiên
• Ngăn ngừa và kiểm soát ô nhiễm.

Quy trình đánh giá và lựa chọn dự án

Các tổ chức phát hành trái phiếu xanh truyền đạt rõ ràng tính bền vững về môi trường của dự án. Bao gồm các mục tiêu môi trường của dự án, quy trình. Các nhà phát hành xác định tính đủ điều kiện xanh của dự án và quy trình quản lý mọi rủi ro vật chất, môi trường hoặc xã hội liên quan tiềm ẩn. Mức độ minh bạch về mục tiêu, chiến lược và chính sách tổng thể của nhà phát hành khuyến khích.

Quản lý tiền thu được

Nguyên tắc trái phiếu Xanh quy định rằng tiền thu được (quỹ) được quản lý đúng cách trong:

• Tài khoản phụ
• Danh mục phụ
• Nhà phát hành chứng minh điều này trong một quy trình nội bộ chính thức.

Quá trình này cần được liên kết và phù hợp với hoạt động cho vay hoặc đầu tư cho các dự án xanh. Nguyên tắc trái phiếu Xanh khuyến nghị mức độ minh bạch cao. Tổ chức phát hành nên trình bày rõ quy trình quản lý số tiền thu được.

Báo cáo

Đây là một phần không thể thiếu trong khuôn khổ trái phiếu xanh của tổ chức phát hành. Các tổ chức phát hành được yêu cầu báo cáo về việc phân bổ số tiền thu được cho các dự án xanh đủ điều kiện. Điều này thường được truyền đạt trong báo cáo hàng năm. Trong đó tổ chức phát hành có thể:

• Nêu rõ danh sách các dự án xanh
• Cung cấp mô tả ngắn gọn về các dự án và quy định mức phân bổ tương ứng.

Tổ chức phát hành cũng có thể báo cáo về tác động dự kiến ​​của trái phiếu xanh.

Tầm quan trọng của trái phiếu xanh

Đối với môi trường

Trái phiếu xanh đóng vai trò thiết yếu trong việc bảo vệ môi trường. Chúng cung cấp nguồn vốn cho các dự án xanh như:

• Năng lượng tái tạo
• Xử lý nước thải
• Giao thông xanh,…

Nó góp phần:

• Giảm thiểu khí thải nhà kính
• Giảm ô nhiễm môi trường
• Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Việc huy động vốn thông qua trái phiếu xanh:

• Thúc đẩy chuyển đổi sang nền kinh tế xanh
• Khuyến khích doanh nghiệp và tổ chức áp dụng mô hình kinh doanh bền vững
• Khuyến khích doanh nghiệp hoạt động thân thiện với môi trường.

Đối với nhà đầu tư

Nhà đầu tư có thể sử dụng trái phiếu xanh để đầu tư có trách nhiệm, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Thị trường trái phiếu xanh đang phát triển nhanh chóng. Nó mang đến tiềm năng lợi nhuận hấp dẫn cho nhà đầu tư. So với các loại trái phiếu truyền thống, trái phiếu xanh thường được đánh giá cao về tính an toàn. Nó có khả năng sinh lời ổn định, giúp giảm thiểu rủi ro.

Đối với nền kinh tế

Trái phiếu xanh là động lực cho tăng trưởng bền vững. Chúng huy động vốn cho các dự án xanh, thúc đẩy phát triển kinh tế gắn liền với bảo vệ môi trường. Các dự án xanh thường tạo ra nhiều việc làm hơn so với các dự án truyền thống. Nó góp phần thúc đẩy giải quyết việc làm và phát triển kinh tế địa phương. Việc phát triển thị trường trái phiếu xanh còn giúp nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế. Nó thể hiện cam kết của quốc gia trong việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Một số giải pháp phát triển trái phiếu xanh

Hoàn thiện khung pháp lý

Việc hoàn thiện khung pháp lý là nền tảng quan trọng để phát triển thị trường trái phiếu xanh hiệu quả. Theo đó, Chính phủ cần ban hành các tiêu chuẩn, quy định cụ thể về trái phiếu xanh, bao gồm định nghĩa, tiêu chí dự án xanh, quy trình thẩm định, giám sát, báo cáo,… Bên cạnh đó, cần hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến thuế, phí, lệ phí để khuyến khích phát hành và đầu tư trái phiếu xanh. Việc này sẽ giúp đảm bảo tính minh bạch, an toàn và hiệu quả cho thị trường, thu hút sự tham gia của nhiều bên liên quan hơn.

Nâng cao nhận thức

Nâng cao nhận thức của doanh nghiệp và nhà đầu tư về lợi ích của trái phiếu xanh là chìa khóa để thúc đẩy sự phát triển của thị trường. Cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục về tài chính xanh, trái phiếu xanh thông qua các kênh truyền thông, hội thảo, tập huấn. Đồng thời, phát triển nguồn nhân lực có chuyên môn về tài chính xanh, trái phiếu xanh để đáp ứng nhu cầu của thị trường. Việc nâng cao nhận thức sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về lợi ích của việc phát hành trái phiếu xanh, từ đó đưa ra quyết định đầu tư phù hợp. Nhà đầu tư cũng sẽ có đầy đủ thông tin để đánh giá rủi ro và tiềm năng lợi nhuận của trái phiếu xanh nhằm đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt.

Phát triển cơ sở hạ tầng thị trường

Để tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát hành và giao dịch trái phiếu xanh, cần phát triển cơ sở hạ tầng thị trường minh bạch và hỗ trợ. Theo đó, nâng cấp hệ thống giao dịch, thanh toán, lưu ký chứng khoán để đáp ứng nhu cầu giao dịch trái phiếu xanh ngày càng tăng. Đồng thời, phát triển các chỉ số, sản phẩm phái sinh liên quan đến trái phiếu xanh nhằm giúp nhà đầu tư đa dạng hóa danh mục đầu tư và quản lý rủi ro tốt hơn. Việc phát triển cơ sở hạ tầng thị trường sẽ giúp nâng cao tính thanh khoản của trái phiếu xanh, thu hút thêm nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường.

Hỗ trợ từ Chính phủ

Sự hỗ trợ từ Chính phủ rất quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển thị trường trái phiếu xanh. Chính phủ có thể cung cấp các chính sách ưu đãi về thuế, phí, lãi suất cho doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư trái phiếu xanh. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng có thể hỗ trợ tài chính cho các hoạt động phát triển thị trường trái phiếu xanh, chẳng hạn như tổ chức hội thảo, tập huấn, nghiên cứu thị trường. Việc hỗ trợ từ Chính phủ sẽ giúp giảm thiểu rủi ro cho doanh nghiệp và nhà đầu tư, từ đó khuyến khích họ tham gia thị trường trái phiếu xanh một cách tích cực hơn.

Phát triển sản phẩm đa dạng

Để đáp ứng nhu cầu đa dạng của nhà đầu tư, cần phát triển các sản phẩm trái phiếu xanh với kỳ hạn, lãi suất, mức độ rủi ro khác nhau. Khuyến khích phát triển các sản phẩm trái phiếu xanh có tính thanh khoản cao, chẳng hạn như trái phiếu xanh niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán. Việc phát triển sản phẩm đa dạng sẽ giúp nhà đầu tư có nhiều lựa chọn đầu tư hơn, thu hút thêm nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường.

Tăng cường hợp tác quốc tế

Hợp tác quốc tế giúp chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi các thông lệ tốt nhất trong phát triển thị trường trái phiếu xanh. Việt Nam cần tăng cường hợp tác với các nước đã phát triển thị trường trái phiếu xanh, chẳng hạn như Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản, Liên minh châu Âu. Việc hợp tác quốc tế sẽ giúp Việt Nam rút ngắn thời gian phát triển thị trường trái phiếu xanh và xây dựng thị trường này một cách bền vững hơn.

Một số thách thức trong việc phát triển trái phiếu xanh

Khung khổ pháp lý chưa hoàn thiện

Việt Nam chưa có quy định, tiêu chí môi trường, danh mục phân loại xanh ở cấp quốc gia cụ thể. Việc thiếu hụt này dẫn đến nhiều khó khăn trong việc xác định dự án nào đủ điều kiện được gọi là “xanh”, từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả thu hút vốn cho các dự án thực sự bền vững. Hơn nữa, thiếu hướng dẫn chi tiết về việc phát hành, niêm yết, giao dịch trái phiếu xanh cũng khiến cho các doanh nghiệp và nhà đầu tư e ngại tham gia thị trường.

Năng lực của các bên liên quan còn hạn chế

Nhiều doanh nghiệp Việt Nam thiếu kinh nghiệm trong việc xây dựng và triển khai các dự án xanh, dẫn đến khó khăn trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về môi trường và xã hội. Các tổ chức trung gian như công ty chứng khoán, công ty thẩm định tín dụng cũng chưa có đủ năng lực đánh giá, thẩm định và giám sát dự án xanh một cách hiệu quả. Việc thiếu hụt nguồn nhân lực có chuyên môn cao trong lĩnh vực tài chính xanh cũng là một rào cản lớn cho sự phát triển của thị trường trái phiếu xanh.

Chi phí phát hành cao

Chi phí cho các hoạt động như thẩm định, giám sát dự án xanh, bảo hiểm rủi ro,… thường cao hơn so với trái phiếu thông thường. Nó khiến cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, dè dặt trong việc tham gia thị trường trái phiếu xanh. Lãi suất trái phiếu xanh hiện nay cũng chưa thực sự hấp dẫn so với các loại trái phiếu khác, làm giảm sức hút đối với nhà đầu tư.

Thiếu hụt nguồn cung dự án xanh

Số lượng dự án đáp ứng tiêu chí xanh theo quy định hiện hành còn hạn chế. Nguyên nhân là do nhiều doanh nghiệp chưa quan tâm đến việc đầu tư vào các dự án xanh do lo ngại về chi phí cao và thủ tục phức tạp. Hơn nữa, việc xác định dự án nào là “xanh” cũng còn nhiều bất cập, dẫn đến tình trạng nhiều dự án không thực sự thân thiện với môi trường được gắn mác “xanh” để thu hút vốn đầu tư.

Nhận thức của cộng đồng còn thấp

Nhiều người dân và nhà đầu tư chưa hiểu rõ về lợi ích của trái phiếu xanh và thị trường tài chính xanh. Việc thiếu hụt thông tin và kiến thức về lĩnh vực này khiến cho họ e ngại tham gia thị trường. Các kênh truyền thông, giáo dục về tài chính xanh còn hạn chế cũng là một rào cản cho sự phát triển của thị trường trái phiếu xanh.