1. Quản trị nhân sự theo chiều dọc là gì? Phân biệt với Quản lý theo chiều ngang

Quản lý theo chiều dọc hay chiều ngang là lựa chọn thông minh? Đây là hai mô hình quan trọng trong việc xây dựng cấu trúc và điều hành doanh nghiệp hiệu quả. Dưới đây là khái niệm của mô hình quản lý nhân sự theo chiều dọc và chiều ngang.

1.1 Quản lý theo chiều dọc

Quản lý theo chiều dọc là một phương pháp quản lý tập trung vào việc điều hành. Bạn quản lý từ trên xuống trong một tổ chức. Nó tập trung vào việc xác định các vai trò, phân chia trách nhiệm và quyền hạn. Bạn thiết lập các cấp bậc và quy trình công việc. Quản lý theo chiều dọc thường đi kèm với cấu trúc tổ chức hiển nhiên. Trong đó có sự chia sẻ thông tin theo các kênh cụ thể và các quy tắc, quy định rõ ràng.

1.2 Quản lý theo chiều ngang

Quản lý theo chiều ngang hay còn được gọi là quản lý ngang hàng hoặc quản lý theo dự án. Bạn tập trung vào việc làm việc nhóm và hợp tác ngang hàng trong một tổ chức. Thay vì có sự phân chia rõ ràng về quyền lực và trách nhiệm, quản lý theo chiều ngang tạo ra một môi trường làm việc động. Nơi đó rất linh hoạt và dựa trên năng lực. Các thành viên trong tổ chức được khuyến khích thể hiện ý tưởng, chia sẻ kiến thức. Họ làm việc cùng nhau để hoàn thành các dự án và nhiệm vụ chung.

1.3 Phân biệt 2 mô hình quản lý nhân sự: Ngành dọc & Ngành ngang

1.3.1. Quản lý theo chiều dọc

Đồng đẳng hay Phân chia cấp bậc

Phân chia cấp bậc rõ ràng trong tổ chức. Mỗi vị trí có trách nhiệm quản lý và điều hành các vị trí thấp hơn. Nó nhằm xác định rõ vai trò và trách nhiệm của từng thành viên trong tổ chức.

Ranh giới cứng hay Tinh thần chia sẻ

Có ranh giới rõ ràng giữa các cấp quản lý và nhân viên. Quyền lực và quyết định tập trung ở cấp quản lý cao hơn. Nó được chuyển tiếp xuống qua từng cấp bậc.

Mức độ minh bạch thông tin

Mô hình này có mức độ minh bạch thông tin thấp hơn. Thông tin và quyết định thường được truyền tải từ cấp quản lý cao xuống cấp thấp hơn. Nó được thông qua một phương tiện truyền thông nội bộ. 

Phù hợp với doanh nghiệp

Phù hợp với các tổ chức truyền thống, các doanh nghiệp lớn, tổ chức chính phủ hoặc các ngành công nghiệp truyền thống.

1.3.2. Quản lý theo chiều ngang

Đồng đẳng hay Phân chia cấp bậc

Đề cao tính đồng đẳng, không có sự phân chia rõ ràng về cấp bậc và các thành viên có thể có vai trò tương đương trong quyết định và quản lý.

Ranh giới cứng hay Tinh thần chia sẻ

Thúc đẩy tinh thần chia sẻ và cộng tác, không có ranh giới cứng nhắc, các thành viên có thể tham gia vào quyết định và quản lý chung.

Mức độ minh bạch thông tin

Mô hình quản lý theo chiều ngang có mức độ minh bạch thông tin cao hơn với việc chia sẻ thông tin một cách mở và trực tiếp giữa các thành viên trong tổ chức.

Phù hợp với doanh nghiệp

Phù hợp cho các doanh nghiệp Startup, tổ chức có nhiều dự án, công việc phức tạp hoặc các tổ chức ưu tiên sự sáng tạo và đổi mới liên tục.

2. Đâu là lựa chọn thông minh: quản lý theo chiều dọc hay chiều ngang?

2.1 Ưu nhược điểm của mô hình Quản trị theo chiều dọc

Ưu điểm của phương pháp Quản trị theo chiều dọc:

• Quyền lực và trách nhiệm rõ ràng giúp xác định rõ vai trò và trách nhiệm của từng thành viên trong tổ chức, khi Nhà quản lý muốn theo dõi tiến độ công việc sẽ nhanh chóng và tiết kiệm thời gian hơn. Đồng thời tạo môi trường làm việc rõ ràng, không mơ hồ hay đùn đẩy trách nhiệm về kết quả đã thực hiện.
• Tính định hình và chỉ đạo khi quyền lực tập trung ở cấp quản lý, lãnh đạo thì việc đưa ra quyết định sẽ nhanh chóng và hiệu quả hơn đặc biệt trong các tình huống cần sự lãnh đạo mạnh mẽ. Từ đó giúp tổ chức duy trì sự kiểm soát và có những bước đi hiệu quả.
• Phân chia trách nhiệm và chuyên môn theo từng cấp bậc, phân công công việc dựa trên năng lực và kỹ năng của từng nhân viên. Đây là ưu điểm nổi bật của mô hình Quản lý theo chiều dọc giúp thúc đẩy sự phát triển cá nhân, tạo động lực làm việc bởi ai cũng muốn có được vị trí cao hơn trong công việc.

Nhược điểm của phương pháp Quản trị theo chiều dọc:

• Thiếu sự linh hoạt và thích ứng với sự biến đổi và thay đổi nhanh chóng của môi trường kinh doanh. Quá trình ra quyết định thường phải thông qua nhiều cấp bậc gây mất thời gian từ đó làm chậm tiến trình và gây rối trong quá trình ra quyết định.
• Thiếu động lực và sự sáng tạo bởi quyền lực tập trung ở các cấp quản lý cao hơn, không tạo điều kiện cho sự đóng góp ý kiến và tham gia của nhân viên vào các quyết định đồng thời không có sự tự chủ trong quản lý công việc.
• Khó khăn trong việc truyền thông và giao tiếp với sự tập trung quyền lực và thông tin ở các cấp quản lý cao hơn gây khó khăn trong việc truyền thông và giao tiếp hiệu quả. Thông tin có thể bị hạn chế hoặc bị thay đổi trong quá trình truyền tải qua các cấp bậc, bộ phận dẫn đến sự mất thông tin hoặc hiểu lầm.
• Thiếu sự đồng thuận và tinh thần đồng đội trong tổ chức khi các ranh giới cấp bậc và quyền lực có thể tạo ra sự cạnh tranh và mâu thuẫn giữa các thành viên. Điều này có thể ảnh hưởng đến sự hợp tác và tương tác tích cực trong tổ chức.

2.2 Ưu nhược điểm của mô hình Quản trị theo chiều ngang

Ưu điểm của phương pháp Quản trị theo chiều ngang:

• Tăng cường sự cộng tác và đồng thuận giữa các thành viên trong tổ chức từ đó tạo điều kiện cho một môi trường làm việc tích cực, khuyến khích sự sáng tạo và đóng góp ý kiến từ tất cả thành viên trong tổ chức.
• Tăng cường sự linh hoạt và thích ứng với sự biến đổi và thay đổi nhanh chóng. Các quyết định có thể được đưa ra nhanh chóng và linh hoạt dựa trên sự thỏa thuận và đồng thuận từ các thành viên trong dự án hoặc trong tổ chức.
• Khuyến khích sự sáng tạo và đột phá mọi người được khuyến khích tham gia vào quá trình ra quyết định, đóng góp ý kiến và thể hiện ý tưởng mới từ đó giúp tổ chức tìm ra các giải pháp sáng tạo và nâng cao hiệu suất làm việc.

Nhược điểm của phương pháp Quản trị theo chiều ngang:

• Thiếu sự rõ ràng trong phân chia trách nhiệm vì không có cấp bậc rõ ràng, việc xác định ai chịu trách nhiệm và có quyền ra quyết định trong từng lĩnh vực có thể trở nên khó khăn. 
• Đòi hỏi sự đồng thuận và tương tác giữa các thành viên trong tổ chức. Điều này có thể làm mất thời gian và đòi hỏi sự linh hoạt và kỷ luật trong việc đạt được sự đồng thuận.
• Khó khăn trong việc quản lý và định hướng do sự phân tán quyền lực và quyết định nên gây khó khăn trong việc lãnh đạo và định hướng tổ chức. Vì vậy, cần có sự điều phối và cấu trúc rõ ràng để đảm bảo các hoạt động được thực hiện một cách hợp lý và hiệu quả.
• Thiếu sự tập trung và hiệu quả trong việc ra quyết định bởi quyền lực là bình đẳng dẫn đến quá trình ra quyết định kéo dài và không hiệu quả. Việc đạt được sự đồng thuận từ tất cả các thành viên có thể là một quá trình đòi hỏi thời gian và công sức lớn.

3. Nắm vững 6 nguyên tắc Quản lý nhân sự theo chiều dọc

3.1 Tổ chức và phân chia công việc

Nhà quản lý cần theo dõi, phân chia nhiệm vụ và vai trò cho từng thành viên trong tổ chức. Điều này đảm bảo sự chắc chắn và rõ ràng về việc ai làm gì và ai chịu trách nhiệm trong quá trình làm việc.

3.2 Chia sẻ quyền hạn và trách nhiệm

Cung cấp quyền hạn và trách nhiệm cho từng cấp quản lý và nhân viên dựa trên vai trò và trách nhiệm của họ từ đó đảm bảo sự phân quyền và tự chủ trong quá trình ra quyết định và thực hiện công việc.

3.3 Tạo cấu trúc tổ chức rõ ràng

Xác định và thiết lập cấu trúc tổ chức rõ ràng và logic bao gồm các bộ phận, phòng ban và mối quan hệ giữa chúng. Cấu trúc tổ chức giúp xác định luồng công việc, thông tin và quyền lực trong tổ chức.

3.4 Định rõ mục tiêu và kỳ vọng

Đặt ra mục tiêu rõ ràng và định nghĩa kỳ vọng về hiệu suất và thành tích cho từng nhân viên và đội ngũ. Điều này giúp tạo động lực và hướng dẫn cho nhân viên trong việc đạt được mục tiêu và đáp ứng kỳ vọng.

3.5 Đào tạo và phát triển nhân viên

Đầu tư vào đào tạo và phát triển nhân viên để nâng cao kỹ năng, kiến thức và chuyên môn của họ. Việc đào tạo giúp nhân viên phát triển và làm việc hiệu quả trong vai trò của mình đồng thời góp phần vào sự thành công của tổ chức.

3.6 Tạo môi trường làm việc tích cực

Xây dựng một môi trường làm việc tích cực và khuyến khích sự hợp tác và gắn kết giữa các thành viên trong tổ chức. Môi trường tích cực sẽ tạo ra sự động lực, tăng cường tinh thần làm việc và sự hài lòng của nhân viên.

4. Nắm vững 5 nguyên tắc quản lý nhân sự theo chiều ngang

4.1 Độc lập và trách nhiệm cá nhân

Nên khuyến khích các thành viên trong tổ chức đảm nhận trách nhiệm và quyền lực để ra quyết định trong phạm vi công việc của mình. Nguyên tắc này tạo ra một môi trường làm việc độc lập, sáng tạo và đề cao trách nhiệm cá nhân.

4.2 Lãnh đạo là người cung cấp hỗ trợ

Lãnh đạo trong mô hình quản lý chiều ngang được xem như:

• Người cung cấp hỗ trợ
• Người hướng dẫn
• Người tạo điều kiện để nhân viên phát triển.

Họ tạo ra một môi trường đáng tin cậy và khuyến khích sự phát triển cá nhân.

4.3 Phân  quyền và cộng tác nhóm hiệu quả

Phân chia quyền lực và trách nhiệm theo cấu trúc ngang hàng. Nó cho phép mọi thành viên trong dự án hoặc tổ chức tham gia. Họ được quyết định. Tạo ra một môi trường hỗ trợ, học hỏi lẫn nhau. Đồng thời khích lệ sự tự chủ và trách nhiệm của mỗi thành viên.

4.4 Phát triển cá nhân và đổi mới trong công việc

Doanh nghiệp nên có những chính sách khuyến khích sự phát triển cá nhân và đổi mới trong công việc. Cung cấp cơ hội học tập, đào tạo và phát triển kỹ năng cho mỗi nhân viên. Họ có thể nâng cao khả năng làm việc và đóng góp sáng tạo cho tổ chức.

4.5 Đánh giá hiệu suất minh bạch, công bằng

Áp dụng hệ thống đánh giá hiệu suất công bằng và minh bạch. Nó dựa trên các tiêu chí cụ thể của từng dự án, công việc. Lưu ý việc đánh giá hiệu suất không chỉ dựa trên kết quả cuối cùng. Nó còn dựa trên quá trình làm việc và đóng góp cá nhân.