Tín chỉ carbon là một công cụ quan trọng. Nó thúc đẩy phát triển bền vững và đạt được mục tiêu Net Zero. Việc phát triển thị trường tín chỉ carbon hiệu quả rất có ích. Nó sẽ:

• Thúc đẩy đầu tư vào các dự án giảm phát thải
• Tạo ra lợi ích kinh tế và xã hội
• Góp phần bảo vệ môi trường cho các thế hệ tương lai.

Tín chỉ Carbon là gì?

Tín chỉ Carbon là chứng nhận để giao dịch thương mại và thể hiện quyền phát thải lượng khí nhà kính. Cụ thể là khí CO2. Nó đại diện cho quyền phát thải một tấn CO2 hoặc một lượng khí nhà kính khác. Nó tương đương với 1 tấn CO2 (tCO2e) vào bầu khí quyển.

Theo Corporate finance institute, tín chỉ Carbon là giấy phép hoặc chứng chỉ có thể mua bán. Nó cung cấp cho người nắm giữ tín chỉ quyền phát thải:

• Một tấn carbon dioxide
• Một tấn tương đương với một loại khí nhà kính khác.

Mục tiêu chính của việc tạo ra tín chỉ carbon là giảm lượng:

• Khí thải carbon dioxide
• Các loại khí nhà kính khác từ các hoạt động công nghiệp

Tất cả nhằm giảm tác động của hiện tượng nóng lên toàn cầu.

Thị trường tín chỉ Carbon là gì?

Thị trường tín chỉ Carbon là một hệ thống giao dịch. Nó cho phép các tổ chức mua bán quyền phát thải khí nhà kính, cụ thể là CO2. Các công ty hoặc cá nhân có thể sử dụng thị trường carbon. Họ bù đắp lượng phát thải khí nhà kính bằng cách mua tín dụng carbon từ các đơn vị loại bỏ hoặc giảm phát thải khí nhà kính.

Một khoản tín dụng carbon có thể trao đổi được tương đương với:

• Một tấn carbon dioxide
• Lượng tương đương của một loại khí nhà kính khác được giảm thiểu.

Khi một khoản tín dụng được sử dụng để giảm thiểu, cô lập hoặc tránh phát thải. Nó sẽ trở thành một khoản bù đắp và không thể mua bán được nữa.

Lịch sử của tín chỉ Carbon

Mặc dù khái niệm thị trường carbon tự nguyện đã tồn tại trong nhiều thập kỷ. Nhưng chúng được nhà hoạt động khí hậu biết đến nhiều hơn các doanh nghiệp.

Nghị định thư Kyoto viết năm năm 1997. Đây là lần đầu tiên sự tham gia của quốc tế vào thị trường carbon trở nên phổ biến hơn. Nhưng với việc Mỹ và Trung Quốc vắng mặt trong thỏa thuận đó. Việc áp dụng rộng rãi vẫn khó nắm bắt.

Điều đó dần bắt đầu thay đổi vào năm 2015. Khi 196 Bên tại COP21 tham gia Thỏa thuận Paris. Thỏa thuận Paris là một hiệp ước quốc tế tập trung vào việc quản lý biến đổi khí hậu. Mục tiêu cuối cùng là hạn chế lượng khí thải toàn cầu. Quan trọng hơn là buộc các quốc gia phải chịu trách nhiệm về hành động thải khí.  Họ chịu trách nhiệm trong việc giảm lượng khí thải carbon của họ.

Hệ thống Cap & Trade (mua bán phát thải) nổi lên như một cơ chế. Đó nhằm tạo ra trách nhiệm giải trình. Do đó, các chương trình Thương Mại Khí Thải của Liên minh Châu Âu (ETS) đã trở thành nền tảng chính. Giao dịch tín chỉ carbon được ban hành như một phần của hệ thống trần. Tại các khu vực pháp lý này, việc tham gia tuân thủ thị trường carbon đã trở thành bắt buộc.

Thị trường carbon không thể tồn tại nếu không có khái niệm tính toán carbon. (Nó thường được gọi là tính toán lượng khí nhà kính). Kiểm toán carbon cũng là đối tượng cốt lõi của phân tích ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị).

Thị trường tín chỉ Carbon hoạt động như thế nào?

Việc buôn bán tín chỉ carbon được quản lý bởi chính phủ hoặc các tổ chức quốc tế. Họ chịu trách nhiệm đặt ra giới hạn về lượng khí nhà kính. (Nó tính bằng một đơn vị CO2) có thể được thải ra. Do đó, các doanh nghiệp được phân bổ một lượng carbon cụ thể mà họ có thể thải ra hàng năm. Nếu vượt quá giới hạn này, họ cần mua tín chỉ carbon hoặc đền bù carbon. Nếu không vượt quá giới hạn, họ có thể bán tín chỉ carbon chưa sử dụng hoặc các doanh nghiệp cần chúng.

Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, số lượng giấy phép trên thị trường còn hạn chế vì tổng số tiền là một nỗ lực để phù hợp với mục tiêu cắt giảm. Khi bắt đầu giai đoạn giao dịch, giấy phép phát thải có thể được mua trong cuộc đấu giá. Nó cũng được cấp miễn phí cho các doanh nghiệp. Theo thời gian, số lượng giấy phép hiện có ngày càng giảm. Nó góp phần gây áp lực lên các doanh nghiệp tham gia trong việc:

• Giảm lượng khí thải
• Đầu tư vào các giải pháp sản xuất sạch hơn.

Mục tiêu là về lâu dài giá của các công nghệ mới và sạch hơn sẽ giảm trong khi sự đổi mới tăng lên.

Tại sao thị trường carbon lại quan trọng? 

Năm 2021, Hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) đã công bố báo cáo mới về tiến trình của thế giới trong việc làm chậm biến đổi khí hậu. Và tin xấu là lượng phát thải khí nhà kính (GHG) vẫn đang tăng ở tất cả các lĩnh vực chính trên toàn cầu, mặc dù với tốc độ chậm hơn. Một trong những tin tốt là năng lượng tái tạo hiện nay rẻ, thường rẻ hơn than, dầu và khí đốt.

Mặc dù có một số tiến bộ, thế giới vẫn phải đối mặt với một thách thức ghê gớm. Các nhà khoa học cảnh báo mức độ nóng lên 2°C sẽ bị vượt quá trong thế kỷ 21 trừ khi chúng ta đạt được mức giảm sâu về lượng phát thải khí nhà kính ngay bây giờ.

Vậy làm thế nào để chúng ta thúc đẩy cho sự chuyển đổi cần thiết để giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu? Nhiều quốc gia đang tìm kiếm thị trường carbon như một phần của câu trả lời.

Một số lợi ích của thị trường tín chỉ Carbon bao gồm:

Giảm phát thải khí nhà kính

• • Thị trường carbon tạo ra động lực kinh tế cho các doanh nghiệp giảm phát thải khí nhà kính. Doanh nghiệp có thể mua tín chỉ carbon từ các nguồn khác nếu họ vượt quá hạn ngạch phát thải được cấp. Điều này khuyến khích họ đầu tư vào các công nghệ sạch và hiệu quả hơn để giảm lượng khí thải.

 

• • Thị trường carbon cũng giúp chuyển đổi sang nền kinh tế trung hòa carbon. Khi giá carbon tăng, các doanh nghiệp sẽ có xu hướng chuyển sang các nguồn năng lượng tái tạo và các phương thức sản xuất ít phát thải hơn.

 

Thúc đẩy phát triển bền vững

• • Thị trường carbon tạo ra nguồn thu nhập mới cho các dự án và hoạt động giảm phát thải, chẳng hạn như trồng rừng, bảo vệ rừng và phát triển năng lượng tái tạo.

 

• • Khuyến khích hợp tác quốc tế trong việc giải quyết biến đổi khí hậu. Các quốc gia có thể mua bán tín chỉ carbon với nhau, giúp các quốc gia đang phát triển có thêm nguồn lực để thực hiện các cam kết khí hậu của mình.

 

Tăng cường hiệu quả kinh tế

• • Công cụ chính sách hiệu quả để giảm phát thải khí nhà kính với chi phí thấp nhất.

 

• • Tăng cường sự minh bạch và hiệu quả trong việc quản lý khí thải nhà kính.

 

Các loại tín chỉ Carbon

Thị trường carbon bắt buộc

Thị trường tuân thủ là thị trường mà các tổ chức, doanh nghiệp, quốc gia theo luật phải kiểm kê và giảm lượng phát thải khí nhà kính, đồng thời có quyền tham gia các hoạt động trao đổi, buôn bán, chuyển giao hạn ngạch phát triển khí nhà kính cũng như tín chỉ carbon.

Với giới hạn này được thiết lập theo hiệp định toàn cầu như Nghị định thư Kyoto hoặc hiệp định Biến đổi Khí hậu Paris. Hệ thống giao dịch phát thải của Liên minh Châu Âu (EU ETS), Sáng kiến ​​Khí hậu Phương Tây (WCI) và Sáng kiến ​​Khí nhà kính Khu vực (RGGI), là một số ví dụ chính về thị trường carbon bắt buộc. Theo đó, các quốc gia ký kết các hiệp định như Nghị định thư Kyoto phải thực hiện các bước để giảm lượng khí thải của mình.

Điều này phải được thực hiện thông qua việc áp thuế carbon hoặc thiết lập thị trường carbon bắt buộc. Các khoản phụ cấp hoặc giấy phép tạo thành cốt lõi của các thị trường này được gọi là tín dụng giảm phát thải tuân thủ (CER).

Thị trường carbon tự nguyện

Mặc khác, thị trường carbon tự nguyện là thị trường cho phép các cơ sở phát thải bù trừ lượng phát thải không thể tránh khỏi của mình, bằng cách mua tín chỉ carbon từ các dự án giảm phát thải, nhằm giảm lượng phát thải khí nhà kính trên cơ sở tự nguyện.

Các dự án tín chỉ carbon được phát triển và đăng ký theo tiêu chuẩn carbon tự nguyện như Tiêu chuẩn carbon được thẩm định (Verified Carbon Standard – VCS), Tiêu chuẩn vàng (Gold Standard – GS),…

Vận hành thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon tại Việt Nam

Ngày 07/01/2022, Chính phủ ban hành Nghị định 06/2022/NĐ-CP quy định về việc giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, bảo vệ tầng ozon. Nghị định này quy định một số điều của Luật Bảo vệ môi trường, bao gồm Điều 91 về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, Điều 92 về bảo vệ tầng ozon, Điều 139 về tổ chức và phát triển thị trường carbon.

Trong đó, Nghị định quy định lộ trình phát triển cụ thể, thời điểm triển khai thị trường carbon trong nước cụ thể như sau:

Giai đoạn đến hết năm 2027:

• • Xây dựng quy định quản lý tín chỉ carbon, hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon; xây dựng quy chế vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon.

• • Triển khai thí điểm cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon trong các lĩnh vực tiềm năng và hướng dẫn thực hiện cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon trong nước và quốc tế phù hợp với quy định của pháp luật và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

• • Thành lập và tổ chức vận hành thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon kể từ năm 2025.

• • Triển khai các hoạt động tăng cường năng lực, nâng cao nhận thức về phát triển thị trường carbon.

 

Giai đoạn từ năm 2028:

• • Tổ chức vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon chính thức trong năm 2028.

• • Quy định các hoạt động kết nối, trao đổi tín chỉ carbon trong nước với thị trường carbon khu vực và thế giới.

 

Tín chỉ carbon đã được sử dụng trong nhiều năm như một cách để giảm phát thải khí nhà kính và ngăn chặn biến đổi khí hậu. Mặc dù đôi khi còn gây tranh cãi nhưng chúng thường được coi là một công cụ hiệu quả để giảm lượng khí thải carbon và khuyến khích sử dụng các dạng năng lượng sạch hơn, bền vững hơn.